Vroeger was het werken overzichtelijker. Werknemers kwamen meestal in vaste dienst en bleven vaak hun hele leven bij dezelfde werkgever werken. Tegenwoordig is dat anders. We werken in loondienst met vaste uren, op oproepbasis of als freelancer. Ook wisselen we sneller van werkgever. Dit betekent ook dat er allerlei verschillende arbeidscontracten zijn. Globaal kun je zeggen dat er arbeidscontracten en niet-arbeidscontracten zijn. Bij de eerste groep ben je in dienst van een bedrijf. Bij de tweede groep ben je zelfstandig ondernemer oftewel zzp’er. Ieder contract heeft zijn eigen bijzonderheden. We nemen er verschillende door.
Een vast contract voor onbepaalde tijd
Bij een vast contract voor onbepaalde tijd zit er geen einddatum aan het arbeidscontract. De werknemer heeft een inkomen en blijft in dienst. Het vaste salaris wordt doorbetaald als de werknemer vakantie heeft of ziek wordt. De werkgever kan de werknemer niet makkelijk ontslaan. Er moet een dossier opgebouwd worden om de werknemer te kunnen ontslaan. Als de werknemer zelf meewerkt aan het ontslag dan is dat natuurlijk niet nodig
Een arbeidscontract voor bepaalde tijd
Bij een contract voor bepaalde tijd heb je dezelfde rechten als iemand met een contract voor onbepaalde tijd. Je werkt een aantal afgesproken uren en krijgt hiervoor een vast salaris. Als je ziek of op vakantie bent dan behoud je je loon. Het verschil met een vast contract is dat het contract automatisch afloopt op de afgesproken datum. Sinds 1 januari 2020 gaat een tijdelijk contract automatisch over in een vast contract als een werknemer meer dan 3 opvolgende tijdelijke contracten heeft gekregen. Of als een werknemer langer dan 3 jaar meerdere tijdelijke contracten bij zijn werkgever heeft gehad. Tenzij er in de cao andere regels staan.
Een oproepcontract
Je bent een oproepkracht als je komt werken wanneer de werkgever je oproept. Dit is zo met de werkgever afgesproken. De werkgever kan je oproepen voor een paar uur, maar soms ook voor hele dagen. Een oproepkracht heeft dus geen vast maandloon zoals werknemers met een vast of tijdelijk contract dat wel hebben. De werkgever is verplicht om op de loonstrook te vermelden of er sprake is van een oproepovereenkomst. De werkgever moet de oproepkracht minstens 4 kalenderdagen van tevoren oproepen voor werk. Als de werkgever de oproepkracht minder dan 4 dagen van tevoren oproept, is hij niet verplicht om te komen werken. De werkgever moet de oproep schriftelijk of elektronisch doen. Als de werkgever de oproep binnen 4 dagen afzegt of de werktijden verandert, dan heeft de oproepkracht recht op loon over de uren waarop hij was opgeroepen. In de cao kunnen aanvullende afspraken staan.
De werkgever mag de oproepkracht hooguit een jaar zo laten werken. Daarna krijgt de oproepkracht het recht op een vast aantal uren per week, maand of jaar. Je hebt dan minimaal recht op de uren per maand die je de afgelopen 12 maanden gemiddeld per maand werkte. Wil de oproepkracht geen vast aantal uren dan mag hij het aanbod weigeren. Hij blijft dan oproepkracht zonder de garantie van een vast aantal uren werk. Na 12 maanden moet de werkgever opnieuw een aanbod voor vaste uren doen.
Een oproepcontract
Oproepkrachten kunnen verschillende arbeidscontract hebben. Zij kunnen bijvoorbeeld een nulurencontract of een min-maxcontract hebben. Bij een nulurencontract zijn er geen uren afgesproken. De oproepkracht is afhankelijk van het werkaanbod bij de werkgever. De ene week kan hij bijvoorbeeld 16 uur werken en de week erna niet. Dit zorgt vaak voor veel onzekerheid. De werkgever betaalt alleen loon over de uren die de oproepkracht werkt. Deze afspraak moet op papier staan. De afspraak geldt alleen voor de eerste 6 maanden dat hij werkt. Is de oproepkracht langer dan 6 maanden in dienst dan heeft hij recht op doorbetaling van het loon als hij niet kan werken door een oorzaak van de werkgever. Iedere keer dat de werkgever de oproepkracht oproept, heeft hij het recht op minimaal 3 uur loon. Ook als hij maar 1 uur werkt.
Bij een min-maxcontract zijn er wel uren afgesproken. Het minimum kan bijvoorbeeld 5 uur per week zijn en het maximum 10 uur. De oproepkracht krijgt zo meer zekerheid. Er is dan 5 uur gegarandeerd. Ook als de werkgever je niet oproept om te komen werken. De oproepkracht krijgt voor de uren boven de garantie-uren uitbetaald als hij werkt. Dit geldt alleen voor de eerste 6 maanden dat je werkt. Werkt de oproepkracht langer dan 6 maanden en hij kan door een reden van de werkgever toch niet werken dan heeft hij recht op doorbetaling van het loon. Dit heet loondoorbetalingsverplichting.
Freelancecontract
Als zzp’er ben je werkzaam op basis van een freelancecontract. Officieel heet dit een overeenkomst van opdracht. Hij is dan geen werknemer, maar een opdrachtnemer. Er is ook geen werkgever, maar een opdrachtgever. Een ZZP-er bepaalt zelf welke opdrachten hij aanneemt. Hierdoor is een ZZP-er heel flexibel. Een ander groot verschil met de eerder genoemde arbeidscontracten is dat een zzp’er zelf verantwoordelijk is voor zijn pensioenopbouw, inkomen tijdens ziekte en verzekeringen. Ook moet hij belasting betalen over het bruto-inkomen dat hij als zzp’er verdient. Er zijn ook schijnzelfstandigen. Dat zijn mensen die als zzp’er worden ingehuurd, terwijl ze eigenlijk in dienst zijn. De overheid wil dit tegengaan.
Meer weten over contracten en alle verplichtingen van werknemer en werkgever? Volg de cursus Actualiteiten arbeidsrecht en je bent op hoogte van de regels.